Çölyak hastalığı (Gluten Enteropatisi), bağırsaklardaki sindirimi sağlayan yapıların bozulmasından dolayı ince bağırsakta hasarlar oluşturan bir alerjik sindirim sistemi hastalığıdır. Bu hasara buğday, arpa, çavdar, yulaf gibi tahılların içerisinde bulunan gluten isimli bir protein neden olmaktadır.
Çölyak hastalığı genetik bir hastalıktır. Hastalık yaşamın her hangi bir bölümünde ortaya çıkabilmektedir. Hastalığın oluşması için hem genetik yatkınlık olması hem de glutenli gıdalar tüketilmesi gerekir.
Çölyak hastalığı yaşam boyu süren tek gıda alerjisidir. Tanı gecikmesinde ölüme kadar varabilen geniş bir klinik yelpaze ile karşımıza çıkmasına rağmen tanı konulduktan sonra hastalık olmaktan çıkarak bir yaşam biçimi haline gelmektedir.
Ülkemizde hastalığın ancak yüzde 10’nuna tanı konulduğu dikkate alındığında tanı almamış hastalar buz dağının görünmeyen kısmıdır. Çünkü hastalık bazı bireylerde yıllarca hiç belirti vermez veya çok hafif seyredebilir ve kişi çölyaklı bir hasta olduğunu uzun süre fark etmeyebilir. Hastalık tipik belirtilerle başlayabileceği gibi çok hafif belirtilerle de seyredebilir.
Çölyak hastalığı olan çocuklarda özellikle karın ağrısı, karında şişlik, ishal, huzursuzluk, iştahsızlık, gelişme geriliği, kusma, kilo alamama ve boy uzamasında yavaşlama gibi tipik belirtilerle ortaya çıkabilir.
Yetişkinlerde ise; Karın bölgesinde öne doğru şişkinlik, yaşa göre kilo azlığı, kas zayıflığı, kansızlık, ishal, kusma, nedeni bilinmeyen karaciğer hastalıkları, iştahsızlık, gaz şikayetleri, eklem ve kemik ağrıları, sinirlilik, ciltte kaşıntılı döküntüler
Çölyak hastalığının tek tedavisi; ömür boyu buğday, arpa, çavdar, yulaf tahıllarında bulunan glutenden uzak sıkı bir diyettir. Hastalar bu gıdaları tüketmedikleri gibi ayrıca marketlerde satılan hazır gıdaların içeriklerine dikkat etmelidir.
Çölyak hastaları için güvenli yiyecekler: Tüm sebzeler ve meyveler, tüm bakliyatlar, katkısız katı ve sıvı yağlar, yumurta, bal, reçel, basit toz şeker, zeytin,
Et, balık, tavuk, (Bu ürünler katkılı olmadıkları gibi daha önce unla kızartılmış bir yağda kızartılıp işleme tabi tutulmamalıdır.)
Una batırılmamış konserve çeşitleri, mısır, pirinç, patatesin hem kendileri hem de unları besin hazırlamada kullanılabilir. Ayrıca kestane unu, nohut unu, soya unu, üzüm çekirdeği unu da kullanılabilir. Evde çekilmiş güvenli baharatlar kullanılabilir.
Glutensiz diyette ayrıca nelere dikkat edilmeli?
Doğal gıdalara önem verilmeli.(süt-et-balık-yumurta-sebze-kurubaklagil-pirinç-mısır-patates)
Okulda ve dışarıda yemek yerken dikkatli seçimler yapılmalı.
Buğday unu, karışık mısır unu, pirinç ununa dikkat edilmeli.
Çok iyi bir etiket okuyucusu olunmalı, gıdaların etiketleri mutlaka okunmalı.
İlaçlar, kozmetik ürünleri, şampuan, kremler vb. gluten içerikleri yönünden dikkatli kullanılmalı.
Pişirme ve hazırlık aşamasında güvenli gıdaların glutenli gıdalarla bulaş olmamasına dikkat edilmeli.
